Dentofobia, czyli paniczny strach przed wizytą i leczeniem u dentysty, pojawia się zarówno u dzieci jak i dorosłych, dotyczy w podobnym stopniu kobiet i mężczyzn. Zjawisko to dotyka około 90 % Polaków. Jest trudne do opanowania zarówno dla pacjentów jak i lekarzy.
Osoby z dentofobią zazwyczaj zgłaszają się do dentysty dopiero wtedy, gdy sytuacja jest już naprawdę poważna. Wiąże się to z wdrożeniem leczenia bardziej inwazyjnego, czasochłonnego – rozłożonego na kilka wizyt , a więc dodatkowo kosztochłonnego. Często też kończy się na usunięciu chorego zęba, którego stan jest na tyle poważny, że nie ma już szansy na jego wyleczenie i uratowanie.
Charakterystycznym objawem dentofobii jest wieloletnie unikanie kontroli stomatologicznych, częste odwoływanie już umówionych wizyt bez konkretnego powodu lub odkładanie ich na ostatnią chwilę. Osoby dotknięte dentofobią często zgłaszają się do dentysty bardzo późno i zwykle zmusza ich do tego ból zęba, którego nie da się już opanować środkami przeciwbólowymi. [1]
Jakie są powody strachu przed dentystą?
Najczęstsze powody dentofobii to traumy szkolnych gabinetów z dawnych lat, rodzice przenoszący lęki na dzieci oraz niewiedza w wyniku której dentysta kojarzy się z rzeźnikiem wyrywającym zęby na żywca. Strach wzbudza wszystko: ból (57,4%), odgłosy borowania (11,8%), przekroczenie progu gabinetu dentystycznego, a nawet sam zapach gabinetu (21,2%). Pacjenci obawiają się stomatologa – jako lekarza pozbawionego empatii, niemiłego i niewzbudzającego zaufania (11%). Brak wpływu na przebieg leczenia daje poczucie bezsilności (6,4 %).Wstyd przed stanem swoich zębów, który odczuwa (6,2%) badanych powoduje, że w ogóle nie odwiedzają lekarza. [2]
Podczas leczenia zębów największy strach wzbudza:
- ból (28,2%.),
- moment podania znieczulenia lub jego brak (10,8 %.),
- ekstrakcja zęba (8,4 %) ,
- leczenie kanałowe zęba (5,8 %).[3]
Okazuje się jednak, że są jednak i takie osoby, dla których wizyta w gabinecie stomatologicznym nie stanowi problemu – co deklaruje 12,8 %. Wśród osób ankietowanych [3] strach przed dentystą powoduje, że przeciętnie odwiedzają stomatologa tylko raz na rok (32%), a część raz na dwa lata (17%). Są osoby, które kontrolują stan swoich zębów naprawdę bardzo rzadko, np. 3 lata temu było na wizycie u stomatologa aż 27% ankietowanych. Wszyscy wiemy , że wizyty kontrolne zaleca 2 razy w roku i do tego zalecenia stosuje się tylko 24% ankietowanych.
Jak objawia się lęk przed dentystą?
Najczęstszymi objawami somatycznymi związanymi ze strachem przed pójściem do dentysty są:
- ból brzucha i głowy (30,4%),
- brak apetytu (11,6%),
- bezsenność (9,2%),
- nudności (8,8%).
Poziom strachu ankietowane osoby określają jako raczej wysoki, lub bardzo wysoki (18,6%), a 11,6% jako paniczny. Wśród respondentów pojawiały się osoby, które odczuwany strach określają jako umiarkowany (24,6%). Wizyty u stomatologa nie boi się jedynie 13,4% osób. Jak widzisz, lęk przed stomatologiem to dość powszechne zjawisko.
Jakie mogą być skutki dentofobii?
Wieloletnie unikanie wizyt u dentysty i leczenia zębów prowadzi do znacznego pogorszenia się stanu jamy ustnej a nawet schorzeń przyzębia. Pacjenci z dentofobią nawet, gdy zachowują higienę jamy ustnej, mogą cierpieć na nieświeży oddech wynikający z obecności dużej ilości kamienia nazębnego oraz licznych ubytków próchnicowych. Zęby zaczynają się łamać i kruszyć. Nieleczona próchnica prowadzi do powstania stanów zapalnych miazgi zębów przysparzając bólu. W konsekwencji, może się to odbić negatywnie na codziennych kontaktach z otoczeniem, a zwykły uśmiech może być wyzwaniem. W ostateczności może nawet dojść do utraty zębów i obniżenia komfortu życia codziennego, np. unikania spożywania niektórych potraw.
Lęk przed dentystą – jak sobie z nim radzić?
Poznaj proste porady, które pomogą Ci zmniejszyć poziom strachu przed dentystą:
1. Poproś dentystę, aby wyjaśnił, co się będzie działo podczas Twojej wizyty.
2. Zbuduj dobrą relację z lekarzem. Opowiedz stomatologowi o swoich obawach i negatywnych przeżyciach. Ten z pewnością dobierze metodę leczenia dostosowaną do Twoich potrzeb i zniweluje uczucie bólu i niepewności.
3. Zapytaj dentystę o sposoby na uspokojenie, które pomogą Ci się zrelaksować i ukoić nerwy.
4. Porozmawiaj z dentystą o planie leczenia. Pierwszą wizytę rozpocznij od badania, podczas którego zapoznasz się zarówno z lekarzem, jak i omówisz plan dalszego leczenia.
5. Skonsultuj z lekarzem wszystkie możliwości leczenia. Ta świadomość pomoże ukoić lęk przed nieznanym.
6. Na wizytę zabierz ze sobą członka rodziny lub zaufanego znajomego, poczujesz się bezpieczniej.
7. Podczas wizyty możesz słuchać ulubionej muzyki lub ściskać piłkę przeciwstresową. To pomoże Ci się zrelaksować i pokonać lęk.
8. Warto korzystać z nowoczesnych metod leczenia, dzięki nim zabieg stanie się znacznie bardziej komfortowy. Pamiętaj, że nowoczesne metody znieczulania są bardzo delikatne. Prawidłowo podane znieczulenie nie boli, a także pozwala na wyeliminowanie bólu podczas trwania zabiegu.
9. Nie podsycaj swoich obaw. Przede wszystkim nie rozmawiaj o zabiegach stomatologicznych z osobami, które same boją się dentysty. Nie czytaj również wpisów na forach, na których internauci dzielą się swoimi bolesnymi przeżyciami. Przerażające opisy nieudanych zabiegów tylko zniechęcą Cię i dodatkowo wystraszą. [4]
10. Aby zaoszczędzić sobie nerwowego oczekiwania na wizytę pod gabinetem, warto przyjść o dokładnie ustalonej porze, ani wcześniej, ani później.
11. Umów się z dentystą na jakiś gest, który przerwie zabieg w dowolnym momencie. Często kojąco działa świadomość, że możemy przerwać zabieg w przypadku bólu lub lęku nie do zniesienia.[5]
12. U osób z bardzo silną dentofobią można również stosować premedykację, czyli środki uspakajające, zmniejszające stres. Możliwe jest również leczenie w sedacji wziewnej – ze stosowaniem podtlenku azotu, który powoduje rozluźnienie, relaksację oraz zmniejszenie obaw pacjenta. Poza tym w skrajnych przypadkach możliwe jest leczenie w znieczuleniu ogólnym. [6]
Pamiętaj, że często strach ma wielkie oczy i w większości przypadków okazuje się, że do pokonania lęku wystarczy profesjonalny oraz empatyczny dentysta. Wizyta, podczas której panuje przyjemna, bezpieczna atmosfera może sprawić, że sam zabieg nie jest taki straszny.
Źródła:
[1] https://sypien.pl/blog/2019/07/02/dentofobia-strach-przed-dentysta/ dostęp z dn 14.09.2022 r.
[2] https://pulsmedycyny.pl/dentofobia-powoduje-ze-polak-z-dentysta-widzi-sie-raz-w-roku-939218 dostęp z 14.09.2022 r.
[3] Badanie „Dentofobia. Polak w gabinecie stomatologicznym” zostało przeprowadzone na próbie 500 respondentów w formie ankiety przez Klinikę Implantologii i Stomatologii Estetycznej borczyk.pl. opublikowane na https://pulsmedycyny.pl/dentofobia-powoduje-ze-polak-z-dentysta-widzi-sie-raz-w-roku-939218 dostęp z 14.09.2022 r.
[4] https://declinic.pl/dentofobia-czyli-lek-przed-dentysta-jak-sobie-z-nim-radzic/ dostęp z dnia 14.09.2022
[5] https://www.znanylekarz.pl/blog/dentofobia-czy-jest-sie-czego-bac-u-dentysty dostęp z dnia 14.09.2022 r.
[6] https://www.doz.pl/czytelnia/a13445-Dentofobia__czym_jest_skad_sie_bierze_i_jak_z_nia_walczyc dostęp z dnia 14.09.2022 r.
