Choroby jamy ustnej mogą wystąpić w każdej grupie wiekowej, choć najczęściej dotyczą dzieci. Zazwyczaj wynikają z zaniedbań higienicznych, oparzeń, skaleczeń spowodowanych przez aparaty ortodontyczne, czy też inne podrażnienia. U osób starszych problem może wynikać z niedopasowania protezy i wysuszenia śluzówki. Częstą przyczyną zapalenia błony śluzowej jamy ustnej są infekcje grzybicze, bakteryjne i wirusowe. W konsekwencji dochodzi do powstawania bolesnych owrzodzeń i nadżerek, które znacznie utrudniają spożywanie pokarmu, prawidłową wymowę oraz mogą wpływać na ogólne samopoczucie i koncentrację. Nie należy ignorować dolegliwości, ponieważ mogą one świadczyć o chorobach ogólnoustrojowych, zaburzeniach zdrowotnych i niedoborach witamin, w szczególności tych z grupy B i witaminy C.
Jakie są najczęstsze choroby jamy ustnej?
Afty są najczęściej występującą dolegliwością w obrębie jamy ustnej, z tendencją do nawracania. Przyczyny ich powstawania nie są dokładnie określone, ale podejrzewa się, że wynikają one z niedoborów pokarmowych (w szczególności witaminy B12 i kwasu foliowego). Występowanie aft może być również związane z przewlekłymi chorobami jelit (choroba Leśniewskiego-Crohna), alergiami i nietolerancjami pokarmowymi np. w przebiegu Celiakii. Afty pojawiają się na wewnętrznej stronie policzków, na języku, dziąsłach i wargach. Przyjmują postać niewielkich, czerwonych grudek, które po około 1-2 dniach zmieniają się w owrzodzenia.
Pleśniawki należą do infekcji grzybiczych jamy ustnej, wywoływanej przez drożdżaki. Najczęściej występują u noworodków jako białe, zlewające się plamki wewnątrz jamy ustnej. Pleśniawki po przetarciu znikają, ale ze względu na jeszcze nie do końca rozwinięty układ odpornościowy u niemowląt, mają tendencje do nawracania. W przypadku karmienia piersią, należy szczególną uwagę zwrócić na higienę skóry piersi matki. Przepłukanie lub przetarcie wnętrza jamy ustnej zazwyczaj wystarcza, jednak w skrajnych przypadkach stosuje się leki przeciwgrzybicze, przeciwzapalne i przeciwbólowe. U osób dorosłych infekcje grzybicze w obrębie jamy ustnej określamy jako drożdżyce.
Opryszczka jest chorobą wywoływana przez wirusa opryszczki. Uważa się, że nawet 90% społeczeństwa może być zakażona. Nie oznacza to jednak, że u wszystkich wystąpią zmiany chorobowe. Istotna jest tutaj odporność organizmu. W przypadku osłabienia czy niedoborów witaminowych znacznie częściej dochodzi do pełnoobjawowej choroby. Oprócz najbardziej powszechnej opryszki wargowej, występuje też opryszczka dziąseł i jamy ustnej. Charakterystycznym objawem są pęcherzyki wypełnione płynem surowiczym, które po pęknięciu tworzą bolesne nadżerki. Infekcji może towarzyszyć podwyższona temperatura, zaczerwienienie i obrzęk dziąseł, brak apetytu i trudności ze spożywaniem pokarmu.
Zapalenie dziąseł powstają w wyniku namnażania i gromadzenia się bakterii w pobliżu szyjek zębowych i dziąseł. Najczęstszymi objawami są obrzęki dziąseł, zaczerwienienie, ból a nawet krwawienie. Może również wystąpić gorączka i ślinotok.
Urazy spowodowane aparatem ortodontycznym są powszechne u osób, które leczą nieprawidłowy zgryz, zwłaszcza w pierwszych dobach od założenia aparatu. Sama budowa aparatu (twarde i ostre elementy) sprzyja powstawaniu podrażnień i urazów w szczególności na policzkach i języku.
W jaki sposób zapobiegać chorobom w jamie ustnej ?
W profilaktyce chorób jamy ustnej najważniejsza jest prawidłowa i regularna higiena jamy ustnej. Należy szczotkować zęby dwa razy dziennie. Konieczne jest tez płukanie jamy ustnej płynami antybakteryjnymi oraz czyszczenie przestrzeni miedzy zębowej nicią dentystyczną. Idealnym uzupełnieniem będzie użycie irygatora dentystycznego, który dociera do miejsc niedostępnych dla szczoteczki. Regularne wizyty u lekarza dentysty zapewnią niezbędna kontrolę i nie dopuszczą do rozwoju próchnicy. Ponadto, aby zachować piękny uśmiech, warto oczyszczać zęby z kamienia i osadu. Osoby noszące aparaty ortodontyczne i protezy zębowe szczególnie powinny zadbać o prawidłową higienę, gdyż są bardziej narażone, zwłaszcza na gromadzenie się resztek pokarmowych i namnażanie bakterii.
Aby zachować piękny i zdrowy uśmiech na lata, należy pamiętać, że równie ważna jak higiena jamy ustnej jest zdrowa dieta. Powinna ona zawierać produkty mleczne, mięso, warzywa, owoce, zboża, oleje roślinne. Dostarczanie białek oraz składników mineralnych (wapń, fosfor, żelazo), jak i witamin (A, C, D) – wpływa na odpowiednią mineralizację oraz rozwój twardych tkanek zęba. Zdecydowanie należy unikać cukrów prostych zawartych w słodyczach.
Prawidłowy stan jamy ustnej to gwarancja dobrego samopoczucia!
