Próchnica to najczęściej spotykana choroba jamy ustnej na świecie. Jeśli leczenie nie zostanie podjęte, choroba ta rozwija się i prowadzi do dolegliwości bólowych i dalszych schorzeń zębów oraz dziąseł. Nieleczona próchnica może stać się przyczyną wielu poważnych chorób ogólnoustrojowych i stanów zapalnych w organizmie. Skąd się bierze próchnica? Jak jej uniknąć?
Próchnica – skąd się bierze?
Próchnica jest najbardziej powszechną chorobą zakaźną, mającą swoje początki w jamie ustnej. Próchnicę wywołują kwasy produkowane przez bakterie rozkładające cukry. Bakterie przylegają do powierzchni zębów tworząc żółty, kleisty nalot nazwany płytką nazębną. Bakterie znajdujące się w płytce produkują kwasy organiczne, które uszkadzają strukturę zębów. Jakie są przyczyny powstania próchnicy na Twoich zębach? [1]
Drobnoustroje gromadzące się w płytce nazębnej. Raz na pół roku lub jeśli pijesz dużo kawy i herbaty oraz palisz papierosy, to raz na 3 miesiące poddaj się profesjonalnej higienizacji w gabinecie.
Nieodpowiednia dieta czyli podjadanie słodyczy, zawierających dużą ilość węglowodanów sprzyja powstawaniu próchnicy. Dlatego po jedzeniu słodkich przekąsek starannie umyj zęby. Jeśli nie masz takiej możliwości, sięgnij po bezcukrową gumę do żucia lub przepłukaj jamę ustną wodą. Pamiętaj, że nieodpowiednia dieta nie dostarczy organizmowi niezbędnych składników i wpłynie na osłabienie szkliwa, a także rozwój próchnicy. Jakie produkty? Batoniki, czekoladki, landrynki zawierają ogromne ilości cukrów, które są pożywieniem dla bakterii. Za najbardziej szkodliwe słodycze uznano cukierki toffi i krówki. Do grona pogromców zdrowego uśmiechu zaliczamy też twarde smakołyki, takie jak np. lizaki, które mogą uszkodzić szkliwo i spowodować ukruszenie zęba.
Genetyczna wrażliwość szkliwa na odwapnienie. Niestety niektórzy pomimo starannego dbania o zęby mają ubytki próchnicowe, a inni, mimo nieprzykładania zbyt wielkiej uwagi do higieny, mają zdrowe zęby. Jest to uwarunkowane genetycznie – szkliwo niektórych ludzi jest po prostu bardziej trwałe niż innych.
Złe nawyki higieniczne powodują, że często szczotkujemy zęby krótko i niestarannie. Nieprawidłowa higiena niestety nie pomaga w walce z próchnicą. Zęby powinno się myć pastą z fluorem przez dwie minuty, czyszcząc je ruchem obrotowo-wymiatającym. Po dokładnym wyczyszczeniu zębów szczoteczką, najlepiej soniczną, użyj nici dentystycznej i zastosuj płyn do płukania jamy ustnej. Pamiętaj, że szkodliwe dla zębów resztki pokarmów mogą gromadzić się również w przestrzeniach międzyzębowych. Tutaj z pomocą przychodzi irygator dentystyczny, nici dentystyczne oraz płyny do płukania jamy ustnej. [2]
Jak zapobiegać próchnicy?
Ogromne znaczenie ma profilaktyka próchnicy. Należy ją wdrożyć już w czasie ciąży, aby zapobiec próchnicy. W 4 miesiącu życia płodowego mineralizują się zęby mleczne, a w drugiej połowie ciąży – zęby stałe. Choroby przebyte przez kobietę ciężarną podczas ciąży wpływają negatywnie na stan zębów u dziecka. Ogromne znaczenie ma również dieta, niedobór w diecie wapnia, fosforu, magnezu, mikroelementów i witamin, ma bardzo duże znaczenie dla tworzenia zawiązków zębowych, wzrostu zębów oraz ich późniejszej podatności na próchnicę. Jeśli chcesz zapobiegać próchnicy musisz pamiętać o wdrożeniu następującej profilaktyki:
Korzystaj z profilaktycznych wizyt u stomatologa co najmniej 2 razy w roku. Takie wizyty gwarantują możliwość kontaktu z dzieckiem od najmłodszych lat, ale też z rodzicami. Na regularnych spotkaniach zarówno rodzic jak i dziecko otrzymuje szereg instrukcji na temat codziennej higieny zębów.
Regularnie usuwaj płytkę nazębną poprzez codzienne czyszczenie zębów co najmniej 2 razy dziennie, a także usuwaj ją w gabinecie dentystycznym podczas zabiegu higienizacji.
- skalingu – polegającego na oczyszczaniu kamienia nazębnego za pomocą ultradźwięków.
Higienizacja zębów zapobiega chorobom jamy ustnej. Mycie oraz nitkowanie zębów nie wystarczą, aby skutecznie usunąć osady, przebarwienia oraz kamień nazębny. Jedną z form profilaktyki próchnicy jest właśnie higienizacja, czyli wykonanie całego pakietu oczyszczania jamy ustnej. Zazwyczaj składa się on z 4 zabiegów:
- piaskowania – polega na usunięciu osadów, przebarwień i ewentualnych pozostałych drobin kamienia nazębnego. Zabieg ten wykonywany jest przy użyciu piaskarki oraz odpowiednich środków chemicznych określanych powszechnie jako piasek do zębów.
- polishingu – jest to zabieg, który wykonuje się po skalingu oraz piaskowaniu, a polega on na dokładnym wypolerowaniu wszystkich zębów specjalną pastą o właściwościach polerujących oraz oczyszczających, aby zminimalizować ryzyko łatwego osadzania się kamienia nazębnego.
- fluoryzacji – ostatnim elementem składającym się na pełny pakiet higienizacji jamy ustnej jest zabieg lakierowania zębów, czyli pokrywanie zębów za pomocą odpowiedniego pędzelka lakierem zawierającym fluor. Lakierowanie zębów ma na celu zapobieganie pojawieniu się próchnicy na zębach.
Racjonalnie się odżywiaj, ze szczególnym uwzględnieniem ograniczenia produktów kariogennych.
Produkty kariogenne to produkty spożywcze charakteryzujące się wysoką zawartością cukrów stanowiących pożywkę dla bakterii. Do produktów kriogennych zaliczamy: słodycze- ciastka, batoniki, lepkie oraz zalegające między zębami cukierki, dżemy, marmolady. Na zęby bardzo niekorzystnie działają także słodzone i gazowane napoje.
Lecz próchnicę w początkowej fazie jej powstania. Zmiany próchnicowe mogą pojawiać się wszędzie na całej powierzchni zęba, ale także przy linii dziąseł. Najczęściej zauważamy je na powierzchniach żujących zębów bocznych, ale także w ciasnych przestrzeniach między zębami, gdzie z trudem możemy docieramy szczoteczką. Gdy bacznie obserwujemy swoje zęby możemy dostrzec wczesne sygnały ostrzegawcze, ponieważ są aż 4 etapy rozwoju próchnicy. [3]
Etap 1 – kiedy zaczyna formuować się płytka nazębna. Resztki jedzenia, bakterie, ślina i inne substancje w niej zawarte zbijają się w jednolitą masę, oblepiającą nasze żeby tam, gdzie nie dotarliśmy szczoteczką czy nitką. Płytka jest siedliskiem streptococcus mutans, czyli bakterii odpowiedzialnych za niszczenie szkliwa.
Etap 2 – płytka nazębna w której bakterie żywią się cukrem, a ich produktem ubocznym są kwasy, które wnikają w szkliwo zębów i powodują jego rozmiękczenie. W tym etapie próchnica objawia się jako kredowobiałe przebarwienie na szkliwie – czyli sygnał odwapnienia.
Etap 3 – to już klasyczna próchnica, leczenie próchnicy w tym stadium polega na mechanicznym usuwaniu tkanek zęba, które zostały zaatakowane przez próchnicę. Narzędziem do borowania zębów jest wiertarka dentystyczna. Jest to zabieg dość bolesny oraz inwazyjny. W gabinetach dostępne są też inne metody usuwania próchnicy, jak ozonowanie i abrazja powietrzna. Są to metody mniej inwazyjne, niż tradycyjne borowanie, a co za tym idzie stracimy mniej korony zęba, ich skuteczność jest jednak mniejsza, a tym samym ryzyko próchnicy wtórnej – większe.
Etap 4 – pojawienie się bólu zęba to sygnał ostatniej fazy. Próchnica dotarła już do miazgi zęba. Niewielki ból zęba z widoczną próchnicą to zwiastun stanu zapalnego toczącego się w chorym zębie. W tym przypadku liczy się czas w jakim dotrzemy do stomatologa. Jeżeli dotrzemy do dentysty szybko, jest szansa na zahamowanie stanu zapalnego i uniknięcie leczenia kanałowego. Czasem jedynym ratunkiem pozostaje leczenie kanałowe. Polega ono na usunięciu zainfekowanej lub martwej miazgi zębowej, odkażeniu kanałów zębowych, wypełnieniu ich specjalnym preparatem i założeniem plomby. Czasem jednak miazga zębowa jest „zatruwana”, czyli pod wypełnienie tymczasowe zakłada się substancję prowadzącą do jej obumarcia, dzięki temu ustępują dolegliwości bólowe.
Pamiętaj , że najważniejszym punktem w zachowaniu zdrowia zębów, uniknięciu próchnicy oraz chorób dziąseł jest higiena jamy ustnej. Poświęcenie dziennie ok. 8-9 minut na dokładne czyszczenie zębów może oszczędzić nam dużo czasu, pieniędzy oraz stresu.
Źródło:
[1] https://dentonet.pl/4-skuteczne-sposoby-na-zapobieganie-prochnicy/#grefhttps://www.gov.pl/web/zdrowie/skuteczne-zapobieganie-powstawaniu-prochnicy
[2] https://dentonet.pl/4-skuteczne-sposoby-na-zapobieganie-prochnicy/#gref
[3] https://www.gov.pl/web/zdrowie/skuteczne-zapobieganie-powstawaniu-prochnicy
